Szkodniki pszczele

Wyróżniamy szkodniki atakujące pszczoły i czerw oraz niszczące produkty pszczele, tj. wosk, zapasy miodu i pyłku.

1. Szkodniki atakujące pszczoły i czerw

Zagrożenie bezpośrednie dla pszczół stanowią: pająki, owady muchówki, chrząszcze, ptaki i ssaki.

Do najczęściej występujących pająków zaliczamy pająki: krzyżak, namiastka, kątnik domowy, krzyżak wielki. W sieci pajęcze wpadają pszczoły osiadające na kwitnących roślinach. Szczególnie w miesiącu sierpniu i wrześniu występuje inwazja pająków. Wywożenie pasiek na wrzosowiska powoduje duże straty i ubytek pszczół w poszczególnych rodzinach.

Do owadów atakujących pszczoły i czerw zaliczamy: błonkówki, tj. tarczyn pszczeli, szerszenie i osy. Tarczyn pszczeli (Philantus triangulum) wyrządza duże szkody w pasiekach. Zwany wilkiem pszczelim, wyglądem przypomina osę. Pszczoły chwyta w locie lub z kwiatów. Matka tarczyna paraliżuje pszczołę ukłuciem żądła i znosi do gniazda jako pokarm dla potomstwa. Tarczyn pszczeli gnieździ się na żwirowiskach oraz na terenach piaszczystych, nasłonecznionych. Wykopuje głębokie norki, w których wychowuje potomstwo. Zwalczanie tego owada polega na przekopywaniu miejsc, gdzie gniazdują (chodzi o zniszczenie ich gniazd).

Szerszenie napadają na pszczoły zbieraczki, zabijają znosząc do gniazda. Pszczoły stanowią pokarm dla ich larw. Atakują pszczoły w okresie wiosennym. Zwalczanie ich polega na zabijaniu pojedynczych osobników, na wiosnę szczególnie samic. Można także wystawiać butelki po piwie w pobliżu pasiek, z niewielka ilością jasnego piwa. Nie dawać do butelek wody z miodem i cukrem, ponieważ to przynęca pszczoły.

Osy są bardziej szkodnikami miodu. Dlatego wciskają się do gniazd pszczelich rabując zgromadzone przez pszczoły zapasy. Zmasowany atak os na słabsze rodziny może doprowadzić do ich padnięcia. Osobiście nie miałem takiego zdarzenia. Znajomy pszczelarz informował mnie, że w Jego pasiece w okresach letnich, suchych i słonecznych, dochodzi do ubytku słabszych rodzin w wyniku zmasowanego ataku os.

Muchówką szczególnie groźną dla pszczół jest wszolinka pszczela. Pasożytuje na pszczołach robotnicach, trutniach i matce pszczelej. Matkę obsiadają masowo najczęściej pod koniec lata i jesienią. Odżywia się limfą.

Chrząszcze atakujące pszczoły to oleica pospolita i oleica pstra. Te pospolite chrząszcze o skróconych pokrywach, widoczne są na pszczołach zbieraczkach. Ich ruchliwe larwy są koloru żółtawego, długości 2 mm i czarnego o długości 3 mm. Chrząszcz ulowy jest małym szkodnikiem powodującym duże straty. Inwazja zaczęła się w USA kilka lat temu. Stamtąd przewleczony został do Europy. Chrząszcz ten pustoszył całe pasieki na kontynencie amerykańskim. Szybko rozprzestrzeniał się na inne kontynenty. W 2000 roku zidentyfikowany w Egipcie, w 2002 r. - w Australii, w 2004 r. - w Kanadzie. We wrześniu 2004 r. opanował Europę. Szkodnikami są larwy chrząszcza, które pożerają całą zawartość komórek miodu, pyłku i czerwi. Odporne na tego chrząszcza okazały się jedynie pszczoły afrykańskie. Chrząszcz składa jaja w szczelinach ula. Po 8 dniach żerowania na larwach i pokarmie pszczelim opuszczają nocą ul. Zagrzebują się w ziemi, w odległości 30 m od ula. Po 3-4 tygodniach wychodzą z ziemi dorosłe żuczki, które dożywają nawet do 1 roku. Dorosłe postacie chrząszcza wchodzą do ula przez wylotem, udając pszczołę wymachującą czułkami.

Barciel pszczeli - larwy tego owada są szkodnikami pnia pszczelego. Odżywiają się pierzgą, martwymi pszczołami i czerwiem wyrzuconym z komórek. Dorastają do 15 mm długości. Larwy niszczą drewno ula i ramek drążąc w nich chodniki, uszkadzają także woszczynę i wyjadają czerw z komórek. Owad dorosły ma długość 8 mm, jest czarnej barwy z czerwonymi poprzecznymi paskami. Samica składa jaja na dnie ula.

Do ptaków żywiących się chętnie pszczołami (owadami) należą sikorki, dzięcioły i jaskółki. Sikorki stanowią zagrożenie dla rodzin pszczelich wczesną wiosną. Siadają na wylotki uli i stukają w deseczkę wylotka. Niepokoją tym pszczoły, które wychodząc z ula zostają przez nie zjadane. Dzięcioły natomiast owady wykuwają ze szczelin drzew. Kłują także w ścianach uli otwory, przez które docierają do pszczół. Potrafią w ten sposób zniszczyć cały zimujący kłąb. Przez niepokojenie rodzin w czasie zimy powodują padanie rodzin i zniszczenie uli. Jaskółki młode, które wychowują żywią owadami, także pszczołami. Pszczoły łapią w locie.

Rodziny pszczele niszczone są także przez ssaki. Myszy budują gniazda w ulach. Niszczą woszczynę, a przez niepokojenie pszczół doprowadzają do ich osypania się w okresie zimy. Kuny natomiast wyjadają z ula miód. Wszystkożerny niedźwiedź dewastuje ule i całe pasieki, aby dostać się do miodu.


2. Szkodniki niszczące produkty pszczele

Motyle, a wśród nich mól barciak długości 20 mm, ma skrzydła szarokremowe z ciemnymi kreskami i mól barciak mniejszy o długości ciała do 10 mm. Największe szkody w plastrach pszczelich wyrządzają gąsienice motyli, określanych potocznie nazwą motylicy. Oba gatunki loty odbywają po zmroku. Jaja składają na dennicy, w szparach ula i ramek. Samica mola barciaka składa około 1000 jaj, barciaka mniejszego około 300 jaj.
Chrząszcze, skorki nie wyrządzają większych szkód. Ich obecność drażni pszczoły. Przebywają w miejscach wilgotnych, w materiałach ocieplających. Żywią się pierzgą i martwymi pszczołami. Lubią miejsca zacienione.

Mrówki są rabusiami miodu, zagnieżdżającymi się na stałe czasami w podwójnych ścianach ula. Największe ilości pojawiają się w drugiej połowie wiosny. Bardzo niepokoją pszczoły. Zwalczanie mrówek nie należy do łatwych. Rozsypywane na pasieczysku zmiotki przynęcają mrówki. Jeżeli mrowisko oddalone jest od pasieki do 100 m możemy je niszczyć Azotoxem lub karbidem zakopywanym w ziemi. Chcąc zapobiec dostawaniu się mrówek do gniazd pszczelich, rozsypujemy w pobliżu uli sól bydlęcą lub smarujemy nogi stojaków lepem sadowniczym. Dobrze jest także polać wokół uli zużyty olej silnikowy. To je odstraszy.